2019(e)ko urtarrilaren 25(a), ostirala

Bat eta biga inauterietan gira / Llega el tiempo de carnaval

(era.eus web-orritik hartua)
Inauteriekin ematen zaie bukaera neguko festei. ERAn aurretik azaldu bezala, neguko ziklo hori Arimen gauak zabaltzen du eta Olentzero eta ekinozioko erritualak pasa eta gero inauteriek ixten dute. Tartean, otsailaren 4an, Santa Agata bezperako eskea eta koplak izaten dira.  
Inauteriak, inauteak, ihoteak, aratusteak, karnabalak,… izenak bezainbeste aukera izaten da mozorrotzeko, sasoi honetan eta banaka, lagunartean edota familian antolatu daiteke mozorro-jantzia. Horretarako ez da toki eta egun faltarik izaten, izan ere, garai luzea hartzen dute egun berezi hauek. Nafarroako herri askotan ospatzen dira, bai gune urbanoetan, baita landa eremuetan ere. Azken horietan inauteri tradizionala osasuntsu mantendu da. Horren froga da inauterietako pertsonaia eta ohituren inguruan euskarak duen hiztegi aberatsa.
Beste eskualde askotan bezala, Bortzirietan inauterietan eskean aritzeko hainbat kanta abesten dira, bertako haurrek urtero berritzen dituztenak:
Etxalarren:
Urtzain gizen
Urtzain gizen
Zingararraultze
bat ez bada bertze
biek hobe
Igantzin:
Eskolako haurrak etorri gara
Zuei eskatzera limosna bana
Borondate ona guretzat izan
Berendu bat egiteko gaur arratsaldean
Arraultze-arraultze, bat ez bada bertze!
Beran: Entzuteko sakatu soinumapa.net
Datak: 2019an inauteri gehienak otsailaren 28an hasiko dira, ostegun gizenarekin, baina data hori baino lehenago ospatuko dira Nafarroako hainbat herritan:
  •         Sunbilla: urtarrilak 25-27
  •         Leitza: urtarrilak 26-29
  •         Ituren eta Zubieta: urtarrilak 28-29
  •         Areso: otsailak 1 eta 2
  •         Arantza: otsailak 14-16
  •         Igantzi eta Uharte: otsailak 22-23
  •         Lizarra eta Arano: otsailak 23
  •         Gainerako gehienak: otsailak 28-martxoak 5
  •         Berriobeiti: martxoak 9
Baliabide gehigarria: Inauterietako pertsonaiak margotzeko webgunea.

Con los carnavales finalizan las celebraciones del ciclo de invierno. En anteriores artículos de ERA  se explicaba que este ciclo comenzaba con la Noche de Ánimas y continuaba con Santo Tomás, seguido de Olentzero y los rituales del equinoccio y Santa Águeda, para finalmente, acabar en Carnavales.
Los carnavales se celebran en infinidad de localidades navarras, tanto en espacios urbanos como en rurales. En estos últimos, se han mantenido con fuerza, prueba de ello es el éxito que tienen las celebraciones en pueblos, como Ituren y Zubieta, Leitza, Sunbilla, Lantz, Altsasu, Lesaka…
En la comarca navarra de Bortziriak, tal y como se hace en otras, las niñas y niños cantan coplas para realizar cuestaciones, así mantienen y renuevan la costumbre año tras año:
Igantzi:
Eskolako haurrak etorri gara
Zuei eskatzera limosna bana
Borondate ona guretzat izan
Berendu bat egiteko gaur arratsaldean
Arraultze-arraultze, bat ez bada bertze!
Bera: Las coplas se pueden escuchar en este enlace.
Fechas: En la mayoría de pueblos empezará el 28 de febrero, con jueves gordo, pero antes de esa fecha se celebra en varias localidades navarras:
  •         Sunbilla: 25-27 de enero
  •         Leitza: 26-29 de enero
  •         Ituren y Zubieta: 28-29 de enero
  •         Areso: 1-2 de febrero
  •         Arantza: 14-16 de febrero
  •         Igantzi y Huarte: 22-23 de febrero
  •         Estella-Lizarra y Arano: 23 de febrero
  •         28 de febrero- 5 de marzo: Mayoría de localidades.
  •         Berrioplano: 9 de marzo
Recurso adicional: Página web para pintar personajes de carnavales.

iruzkinik ez:

Argitaratu iruzkina